ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Կանադայի Հայոց Թեմի Հոգևորականների կողմից՝​ Ադրբեջանի կողմից մշակութային և պատմական ժառանգության կեղծման վերաբերյալ

2025 թ. ապրիլի 12

Մենք՝ Կանադայի Հայոց Թեմի հոգևորականներս, խորը մտահոգությամբ և անվերապահ կերպով դատապարտում ենք Ադրբեջանի Հանրապետության շարունակական ջանքերը՝ ուղղված հայ ժողովրդի մշակութային, պատմական և կրոնական ժառանգության, մասնավորապես՝ Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) տարածաշրջանում, խեղաթյուրմանը և կեղծմանը։

Մեր վրդովմունքն առավել խորանում է «Քրիստոնեությունը Ադրբեջանում․ պատմություն և արդիականություն» խորագրով միջազգային գիտաժողովիպատճառով, որը կայացավ 2025 թ․ ապրիլի 10-ին Հռոմի Հայրապետական Գրիգորյան Համալսարանում։ Միջոցառումը, կազմակերպված Ադրբեջանի Սուրբ Աթոռի դեսպանության հետ համատեղ, ներկայացնում էր աղավաղված ու վերանայված պատմական պատկերման փորձ, որի նպատակն էր ջնջել Արցախի տարածքում առկա հայկական քրիստոնեական ժառանգության հիշատակը՝ խթանելով մշակութային յուրացման պետականորեն հովանավորվող արշավ։

Ցավով ենք արձանագրում, որ նման գիտաժողովը՝ զուրկ ակադեմիական արժանահավատությունից և առանց իսկական գիտական կամ հոգևոր հեղինակությունների մասնակցության, տեղի ունեցավ Կաթոլիկ Եկեղեցու ամենահարգված ակադեմիական հաստատություններից մեկի պատերի ներսում։ Ճշմարտության մերժմանն ու քաղաքական նկատառումներով խեղաթյուրված տեղեկությունների տարածմանը հարթակ տրամադրելը հակասում է թե՛ Եկեղեցու, թե՛ ակադեմիական կառույցների առաքելությանը՝ հովանավորել ճշմարտությունը, խթանել արդարությունը և պահպանել սրբազան ժառանգությունը։

Հայկական քրիստոնեական ներկայությունը տարածաշրջանում ընդգրկում է ավելի քան 1700 տարվա պատմություն։ Դա կենդանի և սրբազան ավանդույթ է՝ արտահայտված հազարավոր եկեղեցիներով, վանքերով, խաչքարերով ու ձեռագրերով, որոնք դարեր շարունակ պատվել են Արցախի լեռնաշխարհում։ Սակայն վերջին տասնամյակներում, և հատկապես 2020 թ․ պատերազմի և 2023 թ․ ռազմական հարձակման հետևանքով, Ադրբեջանի իշխանությունները հետևողականորեն ձգտում են ամբողջությամբ ջնջել այդ ներկայությունը։

Այսօր Ադրբեջանը պնդում է, թե իր տարածքում գտնվող հնագույն եկեղեցիները պատկանում են իբր «Կովկասյան Ալբանական Եկեղեցուն», որը պատմականորեն գոյություն չունեցող կառույց է՝ զուրկ լուրջ գիտական հիմնավորումներից։ Այս պնդումները նպատակ ունեն կտրել հայկական ժառանգությունը իր իսկական արմատներից։ Սա ոչ միայն վիրավորական է, այլև՝ մշակութային իրավունքների ոտնահարում, միջազգային ժառանգության պաշտպանության նորմերի խախտում և խորը բարոյական հանցանք։

Մենք միանում ենք Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի և բոլոր խղճի ձայն ունեցող մարդկանց՝ դատապարտելով այս վերջին մշակութային վերաշարադրման ակտը։ Մենք կոչ ենք անում ակադեմիական հաստատություններին, հոգևոր առաջնորդներին և միջազգային կառույցներին՝ չտրվել կրթության ու միջկրոնական երկխոսության քաղաքական շահագործմանը և վերահաստատել իրենց նվիրվածությունը պատմական ճշմարտությանն ու սրբազան ժառանգության պահպանմանը։

Ճշմարտությունը չպետք է զոհ դառնա հարմարավետության զոհասեղանին։ Արդարության հանդեպ լռությունը հանցակցություն է։ Իսկ մենք՝ որպես Քրիստոսի ծառաներ և հնագույն առաքելական ավանդույթի ժառանգներ, շարունակելու ենք ամուր կանգնել՝ պաշտպանելով մեր հավատքի, մեր ժողովրդի և մեր ժառանգության արժանապատվությունը։

Թող խաղաղությունը խարսխված լինի ճշմարտության վրա, և արդարությունը հաղթի այնտեղ, որտեղ ստի ոտնահետքերն են։

Կանադայի Հայոց Թեմի հոգևորականաց դաս